In tegenstelling tot de Europese hoornaar, is de Aziatische hoornaar een invasieve exoot. Het woord exoot verwijst naar een soort die oorspronkelijk uit een ander gebied komt, terwijl invasief aangeeft dat de soort zich agressief verspreidt en de balans in het nieuwe milieu kan verstoren. Invasieve exotische soorten hebben vaak geen natuurlijke vijanden in het nieuwe gebied, waardoor ze zich snel kunnen vermenigvuldigen en in sommige gevallen andere, inheemse soorten verdringen. Dit kan leiden tot het verlies van biodiversiteit en verstoringen in ecologische processen, zoals bestuiving of voedselketens.
Bron: VRT NWS – vr 19 mei 2023 14:53 – Michaël Torfs
Hiernaast vind je in schema-vorm de belangrijkste fases in de cyclus van de Aziatische hoornaar (hoornaar met de gele poten). Momenteel (half februari) bevinden we ons in de laatste zwarte fase, het overwinteren van de nieuwe koninginnen.
We willen ingrijpen in de groene fases door de koninginnen van de Aziatische hoornaar in die maanden af te vangen. Die koninginnen bouwen op hun eentje het primaire nest (klein en relatief laag gelegen), leggen eitjes en voeden de daaruit voortkomende larven die later de werksters zullen worden. Zolang de werksters niet actief zijn, moet de koningin zélf op zoek naar voedsel voor energie om het nest te bouwen. Nadien wordt ze gevoed door de werksters en kan ze bijgevolg niet meer afgevangen worden.
Ergens in juni krijgt de koningin dan massaal hulp van de nieuwe werksters en start ze een secundair nest dat veel groter is en moeilijker bereikbaar (hoger). In juni start mogelijk een volgend doel (blauwe fases) waarbij we secundaire nesten gaan opsporen door enerzijds de vliegrichting van de werksters te observeren en anderzijds de tijd te meten dat ze nodig hebben om over en weer te vliegen. De selectieve lokval gaan we dan niet echt meer als val gebruiken maar als lokpot (zonder deksel) voor de eventuele observatie. Een lokpot wordt geplaatst onder voortdurende monitoring met de bedoeling secundaire nesten in kaart te brengen en te (laten) vernietigen. Hopelijk kunnen we dit aantal nesten beperken door in te grijpen op die groene fases.
Uit een kleine kolonie komen 50 à 100 nieuwe koninginnen en uit een grote zelfs tot 500 nieuwe koninginnen. Gelukkig overleeft slechts 1 à 5% hiervan en die beginnen in de lente een nieuwe kolonie. Dit jaar hadden we niet erg veel winterpriks en zouden er wel eens verhoudingsgewijs meer koninginnen hebben kunnen overleven. Daarom is onze actie belangrijk.
Met in het voorjaar het plaatsen van lokvallen en het daarbij afvangen van koninginnen, willen we vermijden dat er nieuwe kolonies worden gestart. Het is een relatief eenvoudige methode en hopelijk effectief wanneer we dit kunnen inzetten op voldoende plaatsen. Het grootste nadeel is de mogelijke bijvangst van andere insecten waardoor er schade wordt aangericht aan biodiversiteit en ecosystemen. De selectiviteit van de lokval is al een eerste pluspunt, geen bijen of hommels in onze val, de nodige uitleg en ondersteuning zou dit moeten vervolledigen. Daarnaast is het massaal inzetten van de lokvallen essentieel omdat elke overlevende koningin die er in slaagt een secundair nest uit te bouwen voor honderden voortplanters kan zorgen waardoor de soort zich zeer snel kan herstellen. Het monitoren en onderhouden van de vallen vereist tijd en inspanning die hopelijk door velen kan gedeeld worden.