De gemeente Schoten organiseert een gezamenlijke actie om de koninginnen van de Aziatische hoornaar (de hoornaar met de gele poten) af te vangen vanaf maart tot juni. De actie bestaat uit het plaatsen van selectieve lokvallen verspreid over onze gemeente. Deze selectieve lokvallen bevatten een lokvloeistof die de Aziatische hoornaar (hoornaar met de gele poten) vanop grote afstand kan ruiken. De bedoeling is om een selectieve lokval in je tuin te plaatsen en dagelijks te controleren op (bij)vangst. Het is absoluut niet de bedoeling om andere insecten dan de koninginnen van de Aziatische hoornaar (hoornaar met de gele poten) uit te schakelen. De eventuele vangsten worden in kaart gebracht en centraal gemeld. De gemeente voorziet in een aanschaf van lokvallen en lokvloeistof. Algemene informatie over de Aziatische hoornaar (hoornaar met de gele poten) en over het correct gebruik van de lokval, evenals afspraken over terugkoppeling bij vangst, kreeg je op het startmoment op woensdag 26 februari om 20u in de raadzaal van het gemeentehuis. Meer informatie via julie.vanduppen@schoten.be
Nog niet geregistreerd (je lokval staat nog niet op de kaart)? Registreer jezelf en je lokval via dit formulier.
Het afvangen van koninginnen van de Aziatische hoornaar.
Belangrijk: wanneer je andere insecten hebt gevangen dan deze koninginnen, dien je deze vrij te laten.
Elke deelnemer ontvangt een lenteval-pakket met
(24x19x12cm), aan de
zijkant kleeft een sticker met
(Trappit) + draaidop met kindersluiting
van 30ml
(5mm)
doorgetrokken
'
We zullen deze selectieve lokval op de hieronder beschreven manier enkel gebruiken van maart tot half juni
(zie voortgangsbalk 'lokvalperiode' bovenaan deze pagina).
Als dat nog niet gebeurd zou zijn: maak een gaatje in het dekseltje van het plastic potje zodat de wiek er door kan. Gebruik een 5mm boor voor het gaatje van de wiek. Trek de wiek door het gaatje en laat ze enkele centimeters buiten het dekseltje hangen, geen knoop leggen, de wiek zwelt genoeg en zal niet door het gaatje vallen.
Giet wat lokvloeistof in het plastic potje en sluit af met het dekseltje. De wiek zuigt de lokvloeistof op* en verhindert dat insecten verdrinken. Plaats het potje met de lokvloeistof in de afgesloten val. Zorg ervoor dat de wiek niet uitdroogt door voldoende lokvloeistof in het potje te houden.
*dat duurt blijkbaar langer dan verwacht met de 5mm wiek, tot 48u, we volgen het op; je kan eventueel de wiek inkorten, dan gaat alles sneller; vanaf ze plakkerig aanvoelt werkt het aanzuigeffect
Plaats de val ergens horizontaal naar open ruimte op een tafel of kast op anderhalve meter hoogte.
Leg een doek of plank op het deksel, anders zal je lokvloeistof in de opgewarmde val snel verdampen. Dit dient tevens als verduistering zodat de gevangen insecten sneller de uitgang (het licht) aan de zijkant vinden.
Aandacht: in principe is de val regenbestendig, althans langs de bovenzijde; de zijopeningen kunnen wél water doorlaten waardoor bij langdurige of veelvuldige regenval het zwembadprincipe kan ontstaan; heeft jouw val er last van? haal ze dan tijdelijk binnen, de insecten zijn op zo’n moment toch niet actief.
Vul het 30ml spuitbusje met lokvloeistof. Gebruik de verstuiver op droge en warme dagen om de ingang (het trechtertje) van de lokval te besproeien met lokvloeistof. Aziatische hoornaars zouden deze lokvloeistof vanaf honderden meters afstand kunnen ruiken.
Wees zuinig op de halve liter lokvloeistof. Hiermee zou je de hele periode van maart tot half juni moeten kunnen overbruggen. Zorg dat het plastic potje genoeg lokvloeistof bevat om de wiek vochtig te houden. Wanneer insecten komen ‘drinken’ ga je dagelijks het peil van de lokvloeistof zien dalen. In principe vul je het plastic potje steeds bij en giet je nooit lokvloeistof weg.
Plaats of hang de lokval op ongeveer anderhalve meter hoogte waarbij je enerzijds nog zicht hebt op de ‘vangst’ en anderzijds gemakkelijk toegang hebt tot de val om de lokvloeistof te kunnen bijvullen of de val in zijn geheel te kunnen wegnemen.
Graag dagelijkse controle. De Aziatische hoornaar vliegt enkel overdag uit. Wanneer je andere insecten hebt gevangen dan de koninginnen, moet je deze kunnen vrijlaten. Het is zeker niet de bedoeling om – met opzet – bijen, hommels of inheemse wespen te doden.
Enkel wanneer je een koningin van de Aziatische hoornaar gevangen hebt, dien je de lokval 15 minuten in je diepvries te steken om het insect tijdelijk te verdoven en vervolgens uit te schakelen*. De bijvangst laat je even met open val van de plotse koude bekomen, ze zal daarna vanzelf wegvliegen waarna je de val terug kan opstellen.
*kan op verschillende manieren, o.a. in een klein(er) potje 24u in de diepvries.
Filmpje van Pieter: selectieve lokval opstellen
Hier kan je een eventuele vangst melden.
Zorg dat je de unieke code van je lokval bij de hand hebt (kleeft met een sticker op de lokval) en neem alvast een foto van je vangst om op te laden. Eén goede foto volstaat. Maximaal 3 foto's per vangst. Tijdens de melding wordt ook de datum van de vangst gevraagd.
Staat je lokval nog niet op de kaart? Registreer éérst jezelf en je lokval via dit formulier.
Heb je een eigen selectieve val en wil je daarmee deelnemen? Maak een afspraak via info.schoten@az-ho.be (om je val te laten controleren op selectiviteit), kom vervolgens met je val naar een afgesproken plaats en ontvang een sticker en een halve liter Trappit. We registreren je selectieve val dan op dat moment samen.
Het allerbelangrijkste is dat we absoluut moeten vermijden om andere insecten dan de hoornaar met de gele
poten uit te schakelen.
Zelfs een vlieg gaan we (proberen te) laten leven!
Alle andere insecten die in
je val terechtkomen zitten in een gelijkaardige cyclus zoals die van de hoornaar
met de gele poten
en zijn nuttig voor de biodiversiteit. Wanneer we deze uitschakelen zijn de gevolgen misschien ernstiger dan
het beoogde doel om de hoornaar met de gele poten te bestrijden. Tenslotte dienen onze insecten om bloemen
en planten te bestuiven en zijn ze op hun beurt voedsel voor andere dieren zoals vogels.
Daarom is het
belangrijk om je selectieve lokval regelmatig te controleren op bijvangst en niet-doelsoorten vrij te laten
als dat mogelijk is.
De door ons gebruikte lokvloeistof zou selectief moeten werken en bepaalde insecten
niet aantrekken.
In tegenstelling tot de Europese hoornaar, is de Aziatische hoornaar (hoornaar met de gele poten) een invasieve exoot. Het woord exoot verwijst naar een soort die oorspronkelijk uit een ander gebied komt, terwijl invasief aangeeft dat de soort zich agressief verspreidt en de balans in het nieuwe milieu kan verstoren. Invasieve exotische soorten hebben vaak geen natuurlijke vijanden in het nieuwe gebied, waardoor ze zich snel kunnen vermenigvuldigen en in sommige gevallen andere, inheemse soorten verdringen. Dit kan leiden tot het verlies van biodiversiteit en verstoringen in ecologische processen, zoals bestuiving of voedselketens. Kort samengevat zijn dit de redenen voor actie:
Het begint allemaal in het voorjaar met het ontwaken van de koninginnen van de Aziatisch hoornaar (hoornaar
met de gele poten), zie ook de levenscyclus. Het is in deze eerste fase dat
we actief willen ingrijpen met het afvangen van die
koninginnen. Vanaf de eerste warme dagen in maart zijn ze erg actief op zoek naar suikers om zichzelf te
voeden. Ondertussen bouwen ze een primair nest waarin ze eitjes leggen waarvan ze de larven ook zelf voeden
en die de latere werksters zullen worden. Dit gaat allemaal vrij langzaam en in die periode hebben we de
meeste kans om zo'n koningin in een selectieve lokval tegen te komen op zoek naar voedsel waarvoor onze
lokvloeistof om een of andere reden uitermate geschikt blijkt te zijn.
Op een bepaald moment zijn er
genoeg werksters om de taken van de koningin over te nemen en wordt er gebouwd aan een secundair nest dat
meestal veel hoger en moeilijker bereikbaar is. De koningin vliegt nu niet meer uit en we kunnen ze dus ook
niet meer vangen. Hier stopt dan ook onze lente-actie. Vermoedelijk eind mei tot half juni.
Op de info-avond van 26/2 werd door Patrick al een sluier opgelicht van de tweede fase om deze invasieve soort te bestrijden. Naast een tuin en tijd, die je al nodig had voor de eerste fase, moet je nu nog veel meer tijd hebben... Want de tweede fase gaat actief op zoek naar de vliegrichting van de werksters. Daarvoor heeft je lokval geen deksel meer (en is dus niet meer beschut tegen regenval) zodat je enkel bij mooi weer op wacht kunt staan. Er zijn gelukkig véél meer werksters actief zodat je van een naburig nest snel bezoek zult krijgen. Je probeert zo nauwkeurig mogelijk de vliegrichting te bepalen. Patrick had het ook nog over het merken van zo'n insect en de tijd te meten tussen de bezoeken, maar dat laatste lijkt me buiten onze mogelijkheden. Onze kaart met lokvallen is wel voorbereid om een eventuele vliegrichting aan te geven vanuit jouw lokval positie. Als je die positie nauwkeuriger wilt laten instellen dan nu het geval is, mag je altijd de exacte coördinaten ervan doorgeven, nu worden die door openstreetmap bepaald op je adres, meestal het midden van je huis. Met je gsm kan je, als je bij de lokval staat, de exacte coördinaten (door bijvoorbeeld openstreetmap) laten bepalen (met 4 cijfers na de komma)
Je hoeft zelf voor deze eerste fase niet te betalen in geld, wél in tuin en vooral in tijd...
De
financiële kant neemt de gemeente Schoten op zich.
Deze actie kost de gemeente ongeveer 20 EUR per
deelnemer.
Uiteraard komt er heel wat vrijwilligerswerk bij kijken voor logistiek en knutselwerk.
Daarvoor zijn we nog steeds op zoek naar vrijwillige medewerkers.
Er zijn ongeveer 120 cellen op de kaart van Schoten. Het doel is om in elke cel één lokval te krijgen. Dat gaat nooit lukken vanwege de vele groene gebieden, de autostrade en de spoorweg evenals de industrieterreinen. Daarom focussen we vooral op de tuinen die veelvuldig in Schoten aanwezig zijn. We hebben 100 lokvallen ter beschikking en in dit eerste (proef)jaar delen we ze uit aan eenieder die wilt meehelpen, ongeacht de cel waarin je woont. Omdat de kaart voor alle deelnemers raadpleegbaar is, hopen we te kunnen bijsturen richting de lege cellen. Ken je iemand in zo'n lege cel?
Er werd materiaal voor 100 lokvallen aangekocht. Op de kaart met lokvallen kan je volgen hoeveel er reeds toegewezen werden.
zie deze pagina
Vul het formulier in of stuur een e-mail naar info.schoten@az-ho.be
Zeker! Maak via e-mail naar info.schoten@az-ho.be een afspraak en breng je val mee. Je krijgt een sticker zoals de andere vallen en de lokvloeistof met spuitbusje en potje met wiek. Eerst vergewissen we ons ervan dat het wel degelijk om een selectieve lokval gaat.
zie deze kaart
Dat is afhankelijk van de weersomstandigheden. Wanneer we enkele dagen temperaturen boven de 12 graden hebben, dan komen de eerste koninginnen uit hun winterslaap. We houden het in 't oog en verwittigen jullie via de website (lokvalperiode), e-mail en WhatsApp.
Het groene deel is de periode dat we de selectieve lokvallen actief zullen gebruiken, de donkere bol is de huidige datum. De startdatum van de groene lijn is een schatting die kan wijzigen naargelang de weersomstandigheden. Ook de einddatum kan wijzigen naargelang er meer werksters in de vallen worden aangetroffen.
De lokval wordt 'selectief' genoemd omdat ze door de verschillende openingen niet zomaar iedereen
binnenlaat en ook door dezelfde openingen veel insecten terug buitenlaat. Vooral de Europese en Aziatische
hoornaar kunnen er in principe niet meer uit. Dat geldt ook voor sommige darren maar die zouden er ook niet
mogen in geraken. Als de Trappit (lokvloeistof) zijn werk goed doet, zou er trouwens geen enkele bij op
mogen afkomen want onze lokvloeistof zou een afstooteffect op bijen moeten hebben. De praktijk ziet er
waarschijnlijk anders uit dan de theorie.
Dagelijkse controle van de inhoud van onze selectieve lokval
blijft de belangrijkste zaak. Zo vermijd je sterfte van de bijvangst.
Het lokpotje afsluiten is
noodzakelijk om insecten niet te laten verdrinken in de lokvloeistof. Besproei met het spuitbusje de
onderdelen van de val waarnaar je de koninginnen wil lokken, de invliegtrechter en het lokpotje.
Na
vangst van een koningin zet je de val een kwartiertje in de diepvries (zet een alarm!) en laat je de
bijvangst weer vrij door het deksel van de val te halen en de bijvangst te laten bekomen van de koudeschok,
ze zullen vanzelf wegvliegen.
Plaats ze niet te laag zodat mieren er niet gemakkelijk bij kunnen. Afhankelijk van jouw situatie moet je misschien rekening houden met regen, wind en zon. Bij dagelijkse controle zal je snel merken waar je moet bijsturen. Je mag ze gerust op je terras zetten, je zult daardoor normaal gezien geen extra overlast hebben van insecten.
Zorg dat je er gemakkelijk bij kunt maar zet ze niet op de grond waar kruipende insecten al te gemakkelijk bij kunnen.
De 5mm wiek heeft +-48u nodig om tot de top vol te zuigen. Na ongeveer 24u is het vastgebonden deel van de wiek echter nat genoeg om geurstof af te geven. Trek de 8 draadjes van de wiek uit elkaar langs de onderkant die in de lokvloeistof staat. Knip de wiek eventueel korter op max. 10cm om het proces te versnellen. Spuit in het begin vooral met het spuitbusje op de trechter om de val de geur te geven die de insecten aantrekt. Om het proces te versnellen kan je met het spuitbusje ook op de wiek spuiten. De wiek wordt plakkerig en niet echt nat, dat is normaal.
Bij je lokval accessoires zit een spuitbusje van 30ml. Vul met lokvloeistof. Gebruik het om enerzijds de gele invliegtrechter te bevochtigen zodat de koninginnen zeker de ingang vinden en anderzijds om de wiek nat te spuiten wanneer ze langzaam zuigt.
De plastieken val warmt snel op in de zon zoals achter glas ook gebeurt. Insecten overleven niet en je (dure) lokvloeistof verdampt sneller.
Afhankelijk van het weer en je ervaring met de dagelijkse controle, kan je zelf inschatten of je iets extra moet doen of niet. Soms kan je makkelijk een dagje controle overslagen. Als het goed weer blijft en je val staat beschut tegen de zon kan je ze ook gewoon zonder deksel openzetten. Het is belangrijk dat de insecten de plaats van je val onthouden.
Laat je val niet ongecontroleerd achter voor zo'n lange tijd met goed weer. Vraag eventueel aan een buur om ze te controleren. Als ze beschut staat tegen zon en regen kan je ze gewoon openzetten. Zo blijven insecten op die locatie afkomen.
Als een buur je niet kan depanneren is het beter om de val binnen te nemen. Je kan dan eventueel enkel het lokpotje op de plaats van de val laten staan waarbij je eigenlijk de lokvloeistof opoffert om de locatie aantrekkelijk te houden. Dit alles is afhankelijk van de weersvoorspelling en beschutting van het lokpotje.
Zet de val een kwartiertje in de diepvries en zet een alarm op dat je het zeker niet vergeet. Voor de koningin maakt het niet uit maar voor de bijvangst is dit alarm het verschil tussen leven of dood. Na een kwartiertje check je of iedereen uitgeteld is van de kou en doe je het deksel van de lokval. Zit er een koningin in? Neem dan alvast een foto van de volledige inhoud. We sturen die foto's door naar mijntuinlab die dan beoordelen wat er in je lokval zit. Haal de koningin er uit en zet ze in een klein(er) doosje terug in de vriezer. Laat de lokval met geopend deksel even buiten staan tot alle extra gevangen insecten van de koude bekomen zijn en wegvliegen. Plaats de val terug en meld je vangst via dit formulier, hou je lokval code bij de hand. Je kan maximaal 3 foto's opladen, één goede foto volstaat. Vergeet je ijsroom niet terug te plaatsen die je er hebt uitgehaald om de lokval in je vriezer te krijgen...
Begin met een kwartier in de vriezer, als het niet volstaat doe je er 5 minuten bij. De bedoeling is om die koningin er te kunnen uitnemen zonder dat ze kan ontsnappen. Alle andere insecten laat je vrij: zet de lokval zonder deksel buiten tot alle insecten vanzelf weggevlogen zijn.
Zet streepjes op je bus om 3 maanden toe te komen. Voor de vervolgactie hebben we extra lokvloeistof voorzien maar het is niet de bedoeling om die te gebruiken om de koninginnen te vangen. De prijs van een fles Champagne, weet je wel...
Neen, helemaal niet. We raden af om ervan te drinken. Het etiket geeft weer wat er op de originele verpakking van Trappit staat. Waarschijnlijk is dat door een wettelijke verplichting. De beveiligde dop verhindert dat een kind de vloeistof met de aanlokkelijke geur en kleur zou kunnen openen.